W życiu człowieka, społeczeństwa, narodu istnieją wydarzenia, które w sposób szczególny kształtują pamięć o nich i stają się punktem odniesienia, symbolem i źródłem w nauce i wychowaniu. Budują tożsamość narodu. Dzisiaj mamy obowiązek pielęgnowania tego wszystkiego, co się zdarzyło, z czego wyrastamy, co było krwią bliznami i cierpieniem. To wszystko musimy włączyć w teraźniejszość i w wielkie dzieło dążenia do przyszłości.
W kwietniu w szczególny sposób pielęgnuje sie pamięć o zbrodni katyńskiej. 80 lat temu 3 kwietnia 1940 roku funkcjonariusze NKWD rozpoczęli masowe egzekucje polskich jeńców wojennych. W ciągu następnych sześciu tygodni Rosjanie zamordowali strzałem w tył głowy blisko 22 tys. naszych rodaków, w tym ponad 14 tys. oficerów wojska i policji. Jeńców przewożono do miejsc kaźni, gdzie funkcjonariusze NKWD zabijali ich strzałem w tył głowy. Rosjanie mordowali ich głównie nocą. Skazanym wiązano z tyłu ręce sznurkiem, a na głowę zakładano worek wypełniony trocinami. Ciała wywożono ciężarówkami i grzebano w masowych mogiłach. Likwidację polskich oficerów NKWD prowadziła równolegle z rozstrzeliwaniem 7305 Polaków przetrzymywanych na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej.
W Polsce Katyń okrył żałobą tysiące rodzin, którym dopiero dziś wolno uczcić pamięć zmarłych. A w skali całego narodu jest to także sprawa bolesnej i dotkliwej straty w dziedzinie nauki i kultury. Przypomina się młodszym pokoleniom w kraju gehennę profesorów, wywiezionych podstępnie przez hitlerowców do obozu koncentracyjnego. Podkreśla się przy różnych okazjach ciosy, jakie poniosła nauka, sztuka i kultura polska w czasie ostatniej wojny. Ale w tym rachunku oficjalnie pomijano do roku 1990 tych wszystkich, którzy zginęli z rozkazu Stalina w Katyniu i innych, w wielu przypadkach wciąż nieznanych miejscach zagłady. W Rosji pomordowano kwiat inteligencji polskiej, najwartościowszą substancję biologiczną narodu.
Wśród oficerów, którzy ponieśli smierc w Katyniu lub przepadli bez śladu, było: dwunastu generałów, koło trzystu pułkowników i podpułkowników, około pięciu set majorów, dwa i pół tysiąca kapitanów, przeszło pięć tysięcy poruczników i podporuczników. Ci najniżsi rangą byli przede wszystkim oficerami rezerwy. Niektórzy mieli tytuły naukowe, byli docentami lub profesorami uniwersytetów. Ale i wśród oficerów zawodowych było wielu wybitnych specjalistów poszczególnych broni i instytutów wojskowych. W Katyniu zamordowany został kontradmirał Ksawery Czernicki, pionier budownictwa okrętowego. Jego los podzieliło kilku specjalistów marynarki wojennej.
Przywróćmy pamięć o zmaganiach polskiego narodu, o którym zmarły w kwietniowy wieczór sw. Jan Paweł II napisał:
„Jestem synem narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów, którego sąsiedzi wielokrotnie skazywali na śmierć – a on pozostał przy życiu i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako naród – nie biorąc za podstawę przetrwania jakichkolwiek innych środków fizycznej potęgi jak tylko własną kulturę, która okazała się w tym przypadku potęgą większą od tamtych potęg”.